زمان مطالعه
نویسنده
تاریخ انتشار
در شرایط کنونی که بحران کمبود آب به یکی از چالش‌های قرن حاضر تبدیل شده است، نقش رسانه به عنوان شریکی راهبردی در مدیریت مصرف آب بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. رسانه‌ها با برخورداری از ظرفیت‌های بی‌نظیر در زمینه آگاهی‌بخشی، فرهنگ‌سازی و تغییر رفتارهای اجتماعی، می‌توانند مسیر تحقق سیاست‌های پایدار در حوزه آب را هموار سازند.
✍️ یادداشت؛ نازنین کاوه؛ رئیس‌گروه ارتباط با رسانه‌ها
در شرایط کنونی که بحران کمبود آب به یکی از چالش‌های قرن حاضر تبدیل شده است، نقش رسانه به عنوان شریکی راهبردی در مدیریت مصرف آب بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. رسانه‌ها با برخورداری از ظرفیت‌های بی‌نظیر در زمینه آگاهی‌بخشی، فرهنگ‌سازی و تغییر رفتارهای اجتماعی، می‌توانند مسیر تحقق سیاست‌های پایدار در حوزه آب را هموار سازند.
یکی از کارکردهای کلیدی رسانه، آگاهی‌رسانی صحیح و هدفمند به جامعه است. مطالعات نشان می‌دهد که یکی از دلایل اصلی مصرف بی‌رویه آب، عدم درک صحیح از عمق بحران کم‌آبی است. در این زمینه، رسانه‌های جمعی مانند رادیو، تلویزیون و مطبوعات و همچنین رسانه‌های دیجیتال شامل شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های محتوایی می‌توانند با تولید محتوای علمی و در عین حال جذاب، حقایق آماری درباره وضعیت نگران‌کننده آب‌های زیرزمینی و سطحی را به جامعه منتقل کنند.
علاوه بر این، آموزش تکنیک‌های بهینه مصرف آب مانند روش‌های آبیاری قطره‌ای یا استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف و همچنین تشریح پیوند عمیق بین مدیریت آب و امنیت ملی از دیگر وظایف رسانه‌ها در این عرصه محسوب می‌شود.
فرهنگ‌سازی بلندمدت در حوزه مصرف آب نیازمند روایت‌پردازی‌های اثرگذار رسانه‌ای است. رسانه‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از ابزارهای مختلف، مصرف بهینه آب را به یک هنجار اجتماعی تبدیل کنند. تولید مستندهای علمی درباره پیامدهای خشکسالی، معرفی الگوهای موفق مانند کشاورزانی که در کاهش مصرف آب پیشگام بوده‌اند و استفاده از زبان هنر و داستان‌سرایی برای ایجاد حس مسئولیت‌پذیری در میان آحاد جامعه از جمله این راهکارهاست. این نوع محتواها می‌توانند در بلندمدت موجب تغییر نگرش و رفتارهای مصرفی شوند.
برای بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت رسانه در مدیریت مصرف آب، تشکیل اتاق فکر رسانه‌ای با حضور متخصصان حوزه آب، ارتباطات و علوم اجتماعی ضروری به نظر می‌رسد.
این اتاق فکر تخصصی می‌تواند به عنوان پلی میان دانش فنی و پیام رسانه‌ای عمل کند. متخصصان آب با ارائه آخرین داده‌ها و شاخص‌های کمی، تصویری واقع‌گرایانه از وضعیت منابع آبی ترسیم می‌کنند. در همین حال، کارشناسان ارتباطات با تسلط بر شیوه‌های اثرگذاری رسانه‌ای، این اطلاعات فنی را به زبان قابل فهم برای عموم جامعه ترجمه می‌کنند. نقش علوم اجتماعی در این میان، تحلیل رفتارهای مصرف و ارائه راهکارهای فرهنگی برای تغییر الگوهای نادرست است.
اتاق فکر رسانه‌ای آب می‌تواند با سه کارکرد اصلی به مدیریت این بحران کمک کند: نخست، تولید محتوای علمی و جذاب برای رسانه‌های مختلف با توجه به ویژگی‌های مخاطبان هر رسانه. دوم، طراحی کمپین‌های هوشمند رسانه‌ای با زمان‌بندی مناسب و پیام‌های هدفمند. سوم، ارزیابی مستمر اثربخشی پیام‌های رسانه‌ای و اصلاح راهبردهای ارتباطی بر اساس بازخوردهای دریافتی.
نکته حائز اهمیت در موفقیت این اتاق فکر، مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد و نمایندگان جامعه مدنی است که می‌توانند صدای مردم را به این مجموعه برسانند. همچنین ارتباط مستمر با مراکز علمی و پژوهشی، این اتاق فکر را به روز نگه می‌دارد.
در نهایت، چنین ساختاری می‌تواند به جایگاه رسانه به عنوان شریک راهبردی در مدیریت آب جامه عمل بپوشاند و از حالت شعاری خارج کند. این همگرایی تخصص‌هاست که می‌تواند بحران آب را از چالش به فرصتی برای توسعه پایدار تبدیل کند.
