تأمین آب زاهدان از دشت "تهلاب"؛ ضرورتی انکارناپذیر

✍ علیرضا قاسمی‌ مدیرعامل آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان

🔹 تامین آب پایدار، به یکی از اصلی ترین دغدغه ها در کشور تبدیل شده است، چرا که طی سال‌های گذشته با کاهش منابع آبی زیرزمینی مواجه شده و شاهد خشکسالی و بحران آب بوده ایم، اما همچنان خشکسالی با توجه به کاهش میزان بارش تداوم دارد.

🔹 هرچند وضعیت منابع آبی به دلیل کاهش نزولات آسمانی و برداشت‌های بی رویه در اغلب نقاط جمعیتی کشور خوب نیست، اما شرایط جنوب شرق کشور با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی این خطه به مراتب بحرانی تر بوده، به طوری که 48 درصد برداشت های آب برای شهرها و روستاهای سیستان و بلوچستان وابسته به منابع زیرزمینی است و این مسئله بیش از 18 شهر استان را با تنش آبی مواجه می‌کند.

🔹 از سوی دیگر 38 درصد برداشت های آب در سیستان و بلوچستان وابسته به آب های سطحی است که عمده آن به هیرمند و آب های مرزی بر می گردد.

🔹 خشکی تالاب هامون و عدم دسترسی به منابع آبی پایدار و از طرفی بالا گرفتن تب مناقشه آبی میان ایران و افغانستان طی سال های اخیر و عدم پایبندی افغانستان به انتقال حق‌آبه هامون از هیرمند با سدسازی بی‌رویه و تصمیماتی که سال گذشته با احداث سد کمالخان بر روی رودخانه هیرمند گرفته شد، معضلاتی را به وجود آورده است.

🔹 سرانجام این مشکلات ناامنی آبی و بحران زیست محیطی در سیستان است و از آنجایی که در زاهدان نیز هیچ‌ گونه منبع آبی وجود ندارد و تامین آب شرب این کلانشهر از چاه نیمه ها که خود وابسته به رودخانه هیرمند است، صورت می گیرد، برای تأمین آب مورد نیاز سیستان و زاهدان با چالش مواجه هستیم و این مسئله زنگ خطر چگونگی خروج و تأمین آب را به صدا درآورده است.

🔹 زاهدان از لحاظ منابع تأمین آب پایدار در بحرانی‌ترین شرایط قرار دارد، موقعیت استقرار این شهر به گونه‌ای است که هیچ گونه منابع تأمین آب پایدار چه از نوع زیرزمینی یا سطحی برای این شهر 700 هزار نفری وجود ندارد.

🔹 در شرایطی که جمعیت زاهدان رو به افزایش و میزان دسترسی به آب در حال کاهش است، حجم آب ورودی از چاه نیمه‌ها به زاهدان جوابگوی روزهای گرم سال و پیک مصرف نیست، به طوری که 35 درصد جمعیت شهر در تابستان‌ها به دلیل کمبود 800 لیتر بر ثانیه ای آب دچار تنش آبی می‌شوند.

🔹 سیستان و زاهدان برای تأمین آب پایدار و خروج از تنش آبی به آب فرامرزی وابسته هستند و تلاش برای دریافت حق‌آبه می‌تواند یکی از گزینه های نجات از بحران‌های پیش‌رو باشد.

🔹 بحران کم‌آبی چندین سال است که گریبان مرکز پهناورترین استان کشور را گرفته و تأمین آب پایدار و خروج از تنش آبی در فصول گرم سال یکی از ضروری‌ترین نیازهای زاهدان به عنوان پرتنش‌ترین شهر سیستان و بلوچستان است.

🔹 در حال حاضر بخش اعظمی از نیاز آبی شهر از طریق خط انتقال و چندین مرحله پمپاژ و یک باب تصفیه خانه از طریق چاه‌نیمه های وابسته به رودخانه هیرمند که در حال ناپدید شدن است، تأمین می‌شود و بخشی نیز از طریق شیرین‌سازی با هزینه تمام شده بالا در شبکه توزیع می‌شود.

🔹 در راستای شکوفایی، آبادانی و بهبود وضعیت زندگی مردم، طرح انتقال آب از دریای عمان به عنوان راهکاری اساسی کلید خورد، پروژه‌ای که می توان گفت روزنه‌ امیدی برای مردم سیستان و بلوچستان است، چراکه با اجرای این طرح تأمین آب شرب این استان پایدار و بخش زیادی از نیاز آبی آن در بخش‌های کشاورزی و صنعتی برطرف خواهد شد.

🔹 طبق پیش‌بینی های صورت گرفته این ابر پروژه ملی که در شمار گران‌ترین طرح‌هایی هست که در دنیا تعریف شده است، حداقل چهار سال زمان می‌برد که با توجه به حساسیت موضوع آب و تشریح وضعیت آبی سیستان و زاهدان، ضرورت تأمین آن در زاهدان از یک منبع دیگر تا رسیدن آب پایدار دریا به استان بسیار حائز اهمیت است.

🔹 با توجه به شرایط زاهدان و سیستان و به دلیل زمان بر بودن طرح های در دست اجرا، استفاده از منابع دشت‌های اطراف از جمله "تهلاب" در مجاورت مرز پاکستان به عنوان تنها منابع غنی آب برای زاهدان در شرایط فعلی است که هیچ‌گونه برداشتی از آن صورت نمی‌گیرد و اجرایی شدن این طرح که مطالعات آن توسط آب منطقه ای انجام شده است، می تواند در کاهش این بحران کمک کند.

🔹 وزارت نیرو به عنوان متولی تأمین آب، مطالعات کامل دشت را انجام داده و به میزان 20 میلیون متر مکعب در سال که معادل 50 درصد نیاز آب شرب زاهدان است، تخصیص لازم را لحاظ کرده و طرح آن برای اجرا آماده است که اجرایی شدن آن نگاه ویژه مسئولان امر را می‌طلبد تا موضوع آب شرب شهروندان زاهدان و نگرانی مردم سیستان که به عنوان یک دغدغه جدی مطرح است، مرتفع شود.